Piko balon çalışmalarında amaç helyum gazı doldurulmuş balonu havaya bırakmak ve üzerinde bulunan radyo vericisi sayesinde hava hareketleri ile rastgele sürüklenen balonun konumunu takip etmektir. Balonun mümkün olduğunca havada kalarak dünyanın etrafında dönmesi hedeflenmektedir. Piko balon çalışmasını ilk defa 1987 yılında Bill Brown isimli bir amatör yapmıştır.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’ de hava tahminlerinde kullanılmak üzere her gün meteoroloji balonları göndermektedir. Lateksten yapılma bu balonlar 30.000 m yükseğe çıkarak patlamaktadır. Bu balonlara HAB (High Altitude Balloon/Yüksek İrtifa Balonu) denmektedir. Bu balonlar 300-1000 g ağırlık taşıyabilmektedirler.
Amatör telsizcilerin gönderdiği balonların mümkün olduğunca hafif olması istenir. Bundan dolayı genellikle hafif (50 g’ ın altında) olmalarından dolayı şeffaf balonlar tercih edilmektedir. Piko balonlar 6-10 km yükseklikte bulunur ve rüzgârın etkisiyle genellikle doğuya doğru hareket ederek dünyanın çevresini dolaşır.
Amatör telsizcilerin farklı bölgelere konumlandırdıkları iGate’ ler vasıtası ile balon üzerinde bulunan radyo vericisi ile haberleşir. Telemetri verilerini (sıcaklık, yükseklik, voltaj, vs. gibi) belli aralıklarla iGate’ e gönderir. İGate’ ler aldığı verileri internete gönderir. Balon yine amatörlerin hazırladığı www.APRS.fi ve amateur.sondehub.org sitelerinden düşene kadar takip edilir.
Balon gönderme çalışmasında VHF ve HF bantları kullanılmaktadır.
APRS (Automatic Packet Reporting System) protokolü (VHF) bandında,
WSPR (Weak Signal Propagation Reporter) protokolü HF bandında kullanılmaktadır.
VHF bandında çalışan piko balon vericisi ile alıcıların direk birbirini görmesi gerekmektedir. Orta Asya’ da ve dünyanın birçok yerinde APRS vericisi olmadığından dolayı takipte yaşanan sorunları çözmek için HF bandında WSPR protokolü ile çalışan alıcılar kullanılmaktadır.
Bilindiği üzere HF bandında dalga boyu ve iyonosfer yansıtmaları ile çok uzak mesafelere sinyaller ulaşabilmektedir. Bu sayede dünya genelinde alıcı olmayan yerlerde cihazın hala uçuşta olduğu ve yaklaşık konumu (locator) tespit edilir.
WSPR’ de kullanılan kart APRS’ de kullanılan biraz daha ağırdır ve HF bandında kullanılan anten tellerinin uzunluğu (10 m) ve ağırlığı arttırmaktadır. Bu durum da dezavantaj olarak düşünülebilir.
Balon göndermek için ülkemizde herhangi bir mevzuat bulunmadığından dolayı izin/lisans almamız gerekmemektedir. Bir uçak balona çarpsa dahi uçağa zarar verme riski yoktur. Ancak yine de havalimanına yakın bölgelerden kaçınmak gerekir.
Gerekli malzemeler;
- APRS ya da WSPR Tracker
- 0.25 mm. Emaye Bobin Tel
- Solar Panel (Güneş Pili)
- Kapasitör
- 36″ Şeffaf Parti Balonu
- Poşet Ağzı Kapatma/Yapıştırma Makinası
- Balon için helyum gazı
Konu hakkında aşağıda verilen linklerden detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Faydalanılan kaynaklar;
https://picoballoon.ist/ Mustafa Tan (TA2MUN)
https://youtu.be/TwE2QnNrzwo?si=oqLOVYIw4OFBU0ai Amatörce Sohbetler
