Amatör telsizcilik günümüzde elektronik biliminin neredeyse tamamını içeren ileri düzey özel bir hobidir. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık 500.000 amatör telsizci bulunmaktadır. Dünya çapında ise yaklaşık 700.000 amatör vardır ve neredeyse her ülkede amatör telsizcilik çeşitli düzeylerde yapılmaktadır. Amatör telsizciler her mesleğin ilgisini çeken bir hobi olup kısacası herkesin amatör telsizci olması mümkündür.
Amerika Birleşik Devletlerindeki bütün telsizcilik aktivitelerini kontrol edip düzenleyen kuruluş olan FCC, amatör telsizcileri “amatör telsiz operatörleri tarafından yürütülen kendi kendine eğitim, iletişim ve teknik araştırmalar yapan biri” olarak tanımlar.
Amatör telsizciliğin en ilgi çekici yanı; dünya üzerindeki herhangi bir noktadan, kişiden kişiye iletişim olanağı vermesi ve bunu mümkün kılan elektronik devreleridir. Amatör telsizciler sürekli olarak elektronikteki teknik gelişmeleri takip eder ve telsiz veya elektronik teknolojilerinin gelişiminde önemli rol oynarlar.
Günümüzde amatör telsizcilik aktiviteleri kısa mesafeli yüksek frekans haberleşmelerinden, 28 MHz ile 435 Mhz arası amatör haberleşme uydularını ve mikrodalga frekanslarında haberleşmeyi kapsar. Uzay çağının getirdiği bir gelişme ise ay yüzeyinin pasif yansıtıcı olarak kullanılması ve 144 ile 2.450 MHz bant aralığındaki frekanslarda haberleşilmesidir. Elektronik alanındaki gelişmeler sayesinde günümüzde entegre devreler de telsizlerde yer almaktadır. Tipik bir entegre devre çok sayıda transistör, diyot, direnç ve devre içerir. Bu devrelerin maliyeti ise oldukça düşüktür. Amatör telsizciler bu çipleri kullanarak haberleşme için gereken birçok işlemi gerçekleştirebilmektedir.
Çoğu amatör telsiz istasyonu telsizcilik sırasında gerekebilecek kayıt tutma, anten konumları, uydu takibi gibi işlemleri sağlaması için bir bilgisayardan yardım alır.
Mikro-elektronik devrelerin diğer bir ilgi çekici yönü ise OP-AMP (İşlemsel Kuvvetlendirici) ve diğer alakalı entegre devrelerdir. Bu kuvvetlendiricilerin erişilebilirliği, amatörlerin morse kodu uygulamaları için 100 Hz den düşük bant genişliğine sahip aktif filtreler tasarlayabilmelerine imkân sağlamaktadır. Diğer entegre devreler ise haberleşme için gerekli alıcı, modülatör, düşük güçlü vericiler gibi temek blokların üretilmesi için kullanılmaktadır.
***
Amatör telsizciliğin en önemli yönü halkın kullanımına izin verilmesidir. FCC, amatör telsiz hizmetinin bir gerekçesinin, özellikle acil durumlarda iletişim imkânı sunan gönüllü ve ticari olmayan bir iletişim hizmeti olarak halka tanıtılması ve öneminin arttırılması olduğunu belirtmektedir. Amatör telsizcilerin acil durum iletişimi sağladığı ilk felaketlerden biri, Aralık 1929’da New York Eyaletinin batısını ve kuzeyini vuran yoğun karla karışık yağmur fırtınasıydı. Fırtına telefon ve elektrik hatlarını zarar verip bölgedeki birçok şehrin iletişimini kesti. Amatör telsizciler bu şehirlerin, telefon, elektrik ve demiryolu şirketlerine acil iletişimi kurmasına yardımcı oldular.
O zamandan beri telsizler, sel, deprem, yangın, fırtına, patlama, tren kazası ve uçak kazası gibi doğal afetler sırasında acil durum iletişiminin kurulmasında etkili olmuşlardır. Radyoların acil durum iletişimi sağladığı bazı büyük afetler; Teksas’taki Carla Kasırgası (Eylül 1961), Karayipler ve Porto Riko’daki Hurricane Hugo (Eylül 1989) ve Loma Prieta depremidir (Ekim 1989).
Büyük felaketlere ek olarak, kayıp ilanları, araba kazaları, telefon arızaları gibi kişisel durumlarda iletişim sağlamada telsizler sürekli olarak rol almışlardır.
Hemen hemen tüm toplumlarda halka telsiz iletişim hizmetini tanıtmak için telsizciler topluluklar kurmuşlardır. Her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde, telsizciler, jeneratörlerle çalışan acil durum iletişim merkezleri kurdukları “Field Day” denilen açık alan tatbikatlarına katılırlar.
Geçmişe bakacak olursak, amatör telsizcilerin savaşlar sırasında da ülkelerine katkıları oldu. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri için; Birinci Dünya Savaşı’nda Silahlı Kuvvetlerde yaklaşık 4000 telsizci görev yaptı. İkinci Dünya Savaşı’nda, Ordu, Hava Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Sahil Güvenlik ve Deniz Piyadeleri’nde görev yapan 24.000’den fazla telsizci, yetenekleri ile savaşta ülkelerine destekte bulundu. Sayısız telsizci ise ülkelerinin savaşta destekleyen elektronik araştırma ve üretim faaliyetlerinde bulundu. Kore ve Vietnam savaşları sırasında amatörler, denizaşırı ülkelerdeki servis personelinden Amerika’daki ailelerine ve arkadaşlarına birçok mesaj ilettiler. Bu haberleşme ağları, kişisel mesajları çoğunlukla Batı Sahili’nde bulunan aktarma istasyonları aracılığıyla yapıldı. Çoğu zaman, servis personeli, amatörler tarafından kurulan iletişim imkânını kullanarak Amerika Birleşik Devletleriyle doğrudan konuşabildi.
Amatörlerin bir diğer önemli hizmet alanı, Kuzey Kutbu ve Antarktika gibi uzak bölgelere keşif gezileri için iletişim sağlamaktır. 1923’te Con Mix, 1TS (eskiden çağrı işaretlerinde W, K, A veya N öneki yoktu) MacMillan’a Arktik’e yaptığı yolculuğu sırasında Bowdoin yelkenlisinde eşlik etti. Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’ndeki radyolar, kâşifler için evleri ile iletişim imkânı sağladı. O zamandan beri amatörler yaklaşık 200 keşif gezisine yardım etti. Şu anda, Antarktika araştırma istasyonlarındaki kişisel iletişimin çoğunu amatör telsizciler sağlıyor.
15 Nisan 2000 tarihi öncesinde amatör telsizciliğe başlayanlar Acemi Sınıfı, Teknisyen Sınıfı ve Kodsuz Teknisyen Sınıfı lisanslarından birini seçebiliyorlardı. Günümüzde ise giriş seviyesi lisansı, 35 soruluk yazılı sınav sonucunda verilen Teknisyen Sınıfı lisansıdır. Teknisyen sınıfı lisans sahipleri 50 MHz bandı ve üzerindeki amatör bandları (VHF – UHF) kullanabilmektedir. Teknisyen sınıfı lisans sahiplerinin HF bandını kullanabilmeleri için mors kodları ile dakikada 5 kelime yazabilme testini geçmeleri gerekmektedir.
*Bu makale, W5ZPV-Clay Laster’ın The Beginner’s Handbook Of Amateur Radio isimli kitabından çevirilmiştir.