Amatör telsizcilik, haberleşme alanında, dünyada yaygın olarak yapılan, herhangi bir ticari kaygı ve menfaat gütmeden, tamamen kişilerin kendi heves ve becerileriyle yaptığı bir hobi türüdür. Uzun yıllardır yapılagelen bu hobi, teknolojinin ilerlemesi, yasal sorunların giderilmesi, zorunlu hallerdeki ihtiyaçlar gibi pek çok sebepten son zamanlarda bilinilirliği artmakta ve amatör telsizci sayısı hızla yükselmektedir.
Amatör telsizcilik her ne kadar hobi olarak tanımlansa da belirli bir disiplin içerisinde gerçekleştirilen birçok faaliyeti içermektedir. Bireysel çabaların çok önemli olması yanında insanların etkileşimini düşündüğümüzde aslında daha çok sosyal yönü olan bir hobidir.
Amatör telsizcilerin yaptıkları faaliyetler ana başlıklar halinde şöyle özetlenebilir:
Sosyalleşme Amaçlı Haberleşme
Amatör telsizciler arasında oluşan ortak dil sayesinde hiç tanımadığımız insanlarla, bilmediğimiz ülkeler arasında bağların kurulmasına katkı sağlar. Karşılıklı paylaşımlarla bilgi birikimlerinin aktarılarak teknik açıdan ilerleme sağlanırken, bu etkileşimin kişisel gelişim anlamında da olumlu etkileri görülmektedir.
Acil Durum ve Afet Haberleşmesi
Acil durum ve afetlerde normal şartlarda kullanılmakta olan telefon, internet haberleşmesi gibi yöntemler tamamen ya da kısmen devre dışı kalıp kullanılamaz duruma gelebilmektedir. Yaygın kullanılan bu sistemler ilgili operatörler tarafından belirli bir kapasitede, ortalama bir kullanım oranına göre boyutlandırılarak kurulumları yapılır. Genel çalışma mantığında bu sistemler bağlı oldukları merkezi sistemler tarafından yönetilir ve kontrol edilir. Merkezi sistemlerde bir sorun oluşması, olağan üstü durumlarda kullanıcı yoğunluğunun artması, fiziksel hasarlar gibi sebeplerden gündelik hayatta kullanılan bu haberleşme kesintiye uğrayabilir. Bu durumlarda alternatif haberleşme yöntemlerinden en önemlisi telsiz haberleşmesi olmaktadır. Geçmiş tecrübelere de baktığımızda gerek kişisel kullanım gerek kurumsal kullanımlarda olsun telsiz haberleşmesi birçok hayatın kurtarılmasında önemli rol oynamıştır.
Temel Elektronik Bilgisinin Geliştirilmesi
Amatör telsizciler faaliyetlerini gerçekleştirirken temel elektronik bilgilerine ihtiyaç duymaktadır. Başlangıçta temel devre elemanlarını ve bunların kullanım şekillerini öğrenmekle başlayan süreç kendi devrelerini tasarlayıp yapmaya kadar ilerleyebilmektedir. Amatörler bir taraftan kendilerini geliştirirken aynı zamanda elektroniğin ilerlemesine de katkıda bulunmaktadır.
Bu kapsamda en basit anten yapımından, alıcı, verici yapımına, bilgisayar yazılımından ara birim ve devre ekipmanlarının tasarlanıp çalıştırılmasına kadar geniş yelpazede çalışmalar yapılmaktadır.
Anten Yapım Çalışmaları
Amatör telsizcilikte başarılı ve yüksek kalitede haberleşme yapılabilmesinin en önemli şartı cihazlarla kullanılan antenlerdir. Kullanılacak frekans aralığına, ortama ve montaj yerinin uygunluğuna göre çeşitli anten tipleri tasarlanmaktadır. Amatör telsizciler hazır antenleri kullanmalarının yanı sıra kendi anten tasarımlarını yaparak ve bunları geliştirerek bu alana katkı sağlamaktadır.
Cihaz, Filtre, Arabirim vs Yapım Çalışmaları
Daha önce de bahsedildiği üzere amatör telsizciler temel elektronik bilgilerini etkin bir şekilde kullanıp zamanla geliştirerek telsiz haberleşmesinde ihtiyaç duyulan birçok ekipmanı tasarlayıp yapmaktadır. Bu kapsamda kendi istasyonlarında veya rölelerde kullanılan filtrelerin yapılması; APRS, beacon vs gibi istasyonlar için modüllerin geliştirilmesi, dijital haberleşme için gerekli bilgisayar ara birimlerinin yapılması gibi birçok ekipman amatörler tarafından yapılan çalışmalarla ortaya çıkmaktadır. Amatörler bu çalışmalar sırasında deneme yanılma metoduyla, aynı zamanda birbirleriyle bilgi paylaşımıyla hem kendilerini geliştirmekte hem de elektronik haberleşme alanına önemli katkılar sağlamaktadır.
Ulusal ve Uluslararası Yarışmalar (Contest)
Amatör telsiz dünyasında yılın belli zamanlarında, özel günlerde, özel tema gibi çeşitli vesilelerle planlı yarışmalar düzenlenmektedir. Yarışmalarda amatörlerin olabildiğince çok kişi ile mümkün olabilecek en uzak mesafelerle görüşmeler yapması amaçlanmaktadır. Böylece amatör telsizcinin kendi sınırlarını zorlaması, gerektiğinde ekipmanlarını geliştirmesi yönünde çalışmalar yapması teşvik edilmiş olmaktadır.
Analog veya Dijital Sistemler Üzerinden Yapılan Çevrimler
Amatör telsizciler arasında yapılan faaliyetlerden birisi de çevrimlerdir. Değişik metotlarda uygulansa da temel olarak amatörlerin aktif olup olmadıklarını, erişilebilirliklerinin ve telsiz cihazlarının çalışma durumlarının kontrolünün sağlandığı bir uygulamadır.
Çevrimler, röleler üzerinden analog ya da dijital veya doğrudan simpleks şeklinde bir operatör tarafından yönetilerek yapılır. Çevrim operatörü ve çevrime katılan amatörler karşılıklı olarak belirlenen sırayla çağrı işaretlerini, isimlerini ve bulundukları mevkilerini anons etmek suretiyle birbirleriyle iletişim kurmaya çalışırlar. Bu sayede amatörlerin her daim telsiz üzerinden aktif ve hazır olunması amaçlanır.
Field Day Denilen Açık Alan Buluşmaları
Field day aktivitesi yılın belli zamanlarında farklı yerlerden gelen amatörlerin bir araya geldikleri kamp şeklinde yapılan bir faaliyettir. Bu aktivitede amatör telsizcilerin birbirleriyle tanışarak sosyalleşmesi, bilgi ve tecrübe paylaşımları yapmak suretiyle telsiz haberleşmesi ile ilgili yetenek ve kabiliyetlerini arttırmaları hedeflenir.
Amatör Uydu Çalışmaları
Son zamanlarda ilginin arttığı başka bir alan ise amatör uyduların tasarlanması ve bunlar üzerinden yapılan haberleşmedir. Amatör telsizcilerin uzaya gönderdikleri ve üzerinde crossband röle taşıyan bu uydular üzerinden el telsizi ve kendi yaptığınız yönlü antenlerle bile binlerce kilometre uzaktaki amatör telsizcilerle görüşülebilmektedir.
Ayrıca Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS) bünyesinde bulunan amatör telsiz istasyonu sayesinde dünyadaki amatör telsizciler astronotlar ile irtibat kurabilmekte, onların gönderdiği SSTV yayınlarını alabilmekte, buradaki crossband röle üzerinden uzak mesafelerle haberleşebilmektedir.
Amatör telsizcilik tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ilgi çeken ve hızla yayılan bir hobidir. Özellikle son yıllarda yaşanan deprem, çığ, orman yangını, kaybolma vakaları gibi olağanüstü durumlardaki önemi de düşünüldüğünde sadece hobi olmasının yanında hayati önemine de dikkat çekilerek yaygınlaşma faaliyetlerine katkı sağlanması elzemdir.
AKRAD Eğitim Kurulu