Bu yazımızda da NanoVNA ile bobin ölçümünü inceliyoruz.
Bobin ölçme fikri ilk başta kısaltılmış bir HF anten yaparken elimle bobin sarıp onu ölçme ihtiyacımdan doğdu. İnternette bulduğum tasarımda 40 uH’lik bir bobin sarılması gerekiyordu ve ben bunu nasıl ölçebileceğimi araştırırken bu işi NanoVNA’nın yapabildiğini öğrendim. Aslında yazacağım ilk yazı bu olacaktı ama temelini anlatmadan bu konuya giriş yapmak istemedim.
Öncelikle ölçüm probelarımızı hazırlamamız gerekiyor. Bunun için elinizde fazladan osiloskop probu varsa onu kullanabilirsiniz veya benim gibi kendiniz de yapabilirsiniz. Tek yapmamız gereken bir parça RG-58 kablonun ucunu soyup kablonun merkezindeki kabloya kırmızı, dışındaki shielda siyah krokodil kablo lehimlemek. Daha sonra da kablonun diğer ucunu NanoVNA’ya takılacak şekilde hazırlamak. Bunun için direkt SMA erkek konnektör de kullanabilirsiniz veya elinizde yoksa dönüştürücüler aracılığıyla da bu işi yapabilirsiniz.
Kalibrasyon yaparken OPEN olarak kablolara ellemeden, SHORT olarak kabloları birbirine bağlayarak ve LOAD olarak da elinizde dummy load yoksa iki tane 100 ohm direnci birbirine paralel bağlayarak kullanabilirsiniz. Bu ölçüm için diğer kalibrasyonlara ihtiyacımız yok.
Daha önce vhf bantta kalibrasyon yaptığımız gibi bu sefer de 10 kHz – 300 kHz arasında bir kalibrasyon yapmamız gerekiyor. Bobin ölçümlerini 200kHz’de yapacağız ancak biraz daha geniş bir aralığımızın olması iyi olabilir.
NanoVNA’da bu sefer 2 farklı TRACE kullanacağız. Onları ayarlamak için ANA MENÜ → DISPLAY → TRACE menülerine gelip aktif olan TRACE 0’a ek olarak TRACE 1’i de üzerine bir kere dokunarak açıyoruz. Hangi TRACE ile hangi ölçümü yapacağımızı ayarlamak için öncelikle TRACE’i seçmemiz gerekiyor. Bunun için de açık olanlardan ayarlamak istediğinizin üstüne yanında kutucuk içinde tik yoksa bir kere dokunmanız yeterli.
TRACE 1 seçili iken bir menü geri gelip ikinci menü olan FORMAT/S11’e dokunarak açıyoruz ve SMITH seçeneğini seçiyoruz. Seçtikten sonra tekrar SMITH’e basınca bir menü daha açılıyor ve burdan da 5. seçenek olan R + L/C’ yi seçiyoruz.
Sonra tekrar TRACE menüsünden TRACE 0’ seçiyoruz ve onu da aynı şekilde RESISTANCE’ye ayarlıyoruz.
Tüm bu ayarları yaptıktan sonra artık ölçüme geçebiliriz. Bobinlerin bağlantı yönü olmadığı için ölçmek istediğiniz bobini doğrudan iki probeun arasına bağlayabilirsiniz. Aşağıda çeşitli değer ve tiplerdeki bobinlerin ölçümlerini ve ölçümü olması gereken değerlere aşağı yukarı uyduğunu görebilirsiniz.
Son olarak da yazının başında bahsettiğim, bu hesaplayıcıyla hesapladığım ve 75lik pvc borunun etrafına hoparlör kablosu diye satılan kablolardan sararak yaptığım 40uH olması gereken bobinin ölçümünü görüyorsunuz.
Bu ölçümler bize %100 doğru sonuçlar vermese de amatör telsizcilikte işimizi görecek kadar doğru ölçümler verdiğini düşünüyorum. Benim de öğrenme sürecime katkısı olan kıymetli arkadaşım TA2SEB Emir Balcı’ya da teşekkürlerimi iletiyorum.
TA2FGA Faruk Gökhan Abay
73